تعریف
منظور از مولتي مدياي آموزش سلامت، آن دسته از رسانه است که حداقل يکي از اهداف آن آموزش سلامت باشد. چنانچه براي مثال يک لوح کامپيوتري حاوي يک پوستر يا يک فيلم آموزشي باشد، اين رسانه مولتي مديا نيست.
در این قسمت با استناد به فرم های ارزیابی رسانه های آموزش سلامت، به ذکر برخی استانداردها و خصوصیات این رسانه آموزش سلامت می پردازیم.
مشخصات مولتي مديا
محتوای مولتی مدیا
a. دقت (Accuracy)
1- با استفاده از دانسته هاي خود و يا در صورت امکان منابع در دسترس، صحت مطالب ذکر شده را بسنجيد.
2- در صورتي که متن داراي غلطهاي املايي ، نگارشي و يا دستور زباني است، به نسبت از حداکثر نمره بکاهيد.
3- لازم است که مطالب مندرج در رسانه با منابع علمي به روز مطابقت داشته باشد. به ازاي هر 2 سال قديمي بودن مطالب و منابع آن از تاريخ ساخت رسانه ها (نه ارزيابي)، يک امتياز بکاهيد.
b. عدم تناقض و يکپارچگي (Consistncy)
1- منظور از يکپارچگي، هم جهت بودن مضمون مطالب عنوان شده در يک راستا مي باشد.
2- مطالب درج شده در اين رسانه را با مطالب در دسترس ديگر رسانه ها که در زمينه موضوع مذکور ساخته شده اند، مقايسه نماييد. آيا تناقضي مي يابيد؟
c. شفافيت (Clearity)
1- به نظر شما، آيا مي شد ساده تر از اين موضوع مذکور را بيان کرد؟ در اين صورت، به نسبت پيچيدگي از نمره اين سئوال کسر کنيد.
2- چنانچه براي تمامي موضوعات تخصصي مثالهاي کافي آورده شده است، حداکثر نمره و چنانچه براي هيچ يک از موضوعات هيچ مثالي ذکر نشده است، حداقل نمره را اختصاص دهيد.
d. مناسبت داشتن (Relevancy)
1- منظور از کاربردي بودن محتوا براي مخاطب، امکان ايجاد تغيير در رفتار و ... مخاطب است.
2- آيا سازندگان اين رسانه، هيچ اطلاعاتي پيرامون خصوصيات دموگرافيک مخاطبين (سن، جنس، شغل، وضعيت تاهل و...) و خصوصيات فرهنگي مخاطبين (سطح تحصيلات، زبان، گويش، و ..) داشته اند. تنها در صورت وجود مستندات امتياز دهيد. رسانه تا چه حد براي قشري با اين خصوصيات دموگرافيک و فرهنگي مناسب است؟
3- آيا سازندگان اين رسانه، هيچ اطلاعاتي پيرامون خصوصيات رفتاري و روانشناختي مخاطبين داشته اند. تنها در صورت وجود مستندات امتياز دهيد. رسانه تا چه حد براي قشري با اين خصوصيات رفتاري و روانشناختي مناسب است؟
e. جذابيت (Appealing)
1- منظور از جذابيت، گيرايي مخاطب است.
2- در صورت استفاده از تمامي امکانات بصري ذکر شده (فيلم، پويا نمايي، عکس، جدول و نمودار) حداکثر امتياز را اختصاص دهيد. در غير اين صورت، به نسبت از امتياز کسر نماييد.
f. خلاقيت (Creativity)
1- آيا نمونه مشابهي در دسترس است؟ نمونه حاضر را با آن مقايسه نماييد و تفاوت ها را دريابيد.
2- هر گونه فکر بديع که آن را مي توانيد در قالب خلاقيت طراح بگنجانيد، امتياز اين سوال را مي افزايد.
g. مقبوليت (Credibility)
1- منظور از سازمان هاي مجري، سازمان سفارش دهنده نيست، بلکه سازمان توليد کننده است. آيا مورد اعتماد مخاطبين مي باشد؟
2- به هر ميزان که منابع و افراد بکار گرفته شده در اين رسانه از مقبوليت بيشتري نزد مخاطبين برخوردار باشند، امتياز بيشتري اختصاص دهيد.
ساختار مولتی مدیا
a. شناسنامه مولتي مديا
1- چنانچه از مواردي که آوردن آنها در شناسنامه لازم است (تاريخ، محل توليد و موسسه توليد کننده، ... ) ، ذکري نيامده است، به نسبت از امتياز کسر نماييد.
2- منظور از نويسندگان، توليد کنندگان و منظور از سفارش دهندگان، ارگان و سازمان پشتيبان مي باشد.
3- شامل آدرس پستي، آدرس پست الکترونيک، فاکس، تلفن و ... است.
4- در صورت عدم ارايه هيچ يک امتياز 1، اختصاص دهيد. در صورت ارايه هر يک، 1 نمره بيا فزاييد.
5- اگر هيچ ذکري به عمل نيامده است، امتياز 1 و چنانچه مشخصات کامل نرم افزاري مورد نياز ذکر شده است، حداکثر نمره را اختصاص دهيد. در موارد بينابيني، به ميزان کامل بودن مشخصات، نمره دهيد.
b. رسانه هاي بکار رفته در مولتي مديا
A. متن
1- عدم استفاده از فونت هايي که حتي در صورت زيبا بودن، خوانا نيستند، از امتياز اين سوال مي کاهد.
2- اگر چه اين سئوال نياز به ارزياب متخصص در زمينه گرافيک دارد، اما به نظر شما فونت هاي بکار رفته زيباست؟
3- فونت ها نه چندان ريز (دشواري خواندن) و نه چندان درشت (به زشت شدن و اشغال شدن فضاي اضافه منجر خواهد شد) باشد.
B. صوت و موسيقي
منظور از کيفيت، وضوح و دقت در تهيه و بکارگيري اصوات است.
C. تصاوير ثابت و متحرک
منظور از کيفيت، وضوح و دقت در تهيه و بکارگيري تصاوير ثابت و متحرک است.
c. منابع مولتي مديا
1- چنانچه منابع رسانه در آن ذکر شده است، امتياز 5 و در غير اين صورت امتياز 1 بدهيد.
2- به ازاي هر 2 سال که منابع قديمي استفاده شده اند، 1 امتياز کسر مي شود.
3- منظور از ارجاعات مفيد، آدرسهايي جهت ارجاع به منظور دستيابي به اطلاعات بيشتر و تخصص تر است.
d. طراحي صفحات مولتي مديا
1- به نظر گردآورندگان، ارزيابي اين سوال نياز به گرافيست دارد. به نظر شما طراحي چقدر گيرا است؟
2- به نظر گردآورندگان، ارزيابي اين سوال نياز به گرافيست دارد. به نظر شما ترکيب رنگ ها مناسب است؟
3- منظور از ترکيب بندي مناسب در طراحي صفحات مولتي مديا، تناسب بين فضاهاي اختصاص يافته به متن، حاشيه ها، بخش هاي تبليغاتي و آيکن هاي ارجاعات مي باشد.
4- بهتر است که شکل هر آيکون نمادي از موضوع باشد. آيا اين موضوع رعايت شده است.
قابليت هاي مولتي مديا
1- منظور از قابليت تعامل، هماهنگي با نياز هاي آموزشي مخاطب مي باشد.
2- چنانچه فاقد قابليت جستجو است، امتياز 1، چنانچه داراي قابليت جستجوي ساده است امتياز 3 و چنانچه داراي قابليت جستجوي پيشرفته است، امتياز 5 بدهيد.
3- منظور افزايش امکانات مولتي مديا از طريق اينترنت يا نرم افزارهاي مکمل مي باشد.
4- منظور کامل بودن و کاربردي بودن مطالب در Help مي باشد.
5- در صورت امکان يک صفحه را چاپ نماييد. بر حسب نتيجه حاصل امتياز دهيد.
6- منظور از قابليت هدايت مناسب، سير ساده و روان مطالب در هر صفحه و از يک صفحه به صفحه ديگرمي باشد.
7- چنانچه قابليت اتصال به اينترنت را ندارد امتياز 1 بدهيد. هر چه اتصالات متعددتر و بيشتر است، امتياز بيشتري اختصاص دهيد.
8- قابليت نصب آسان و برداشتن سريع بدون تغيير در پارامترهاي سيستم را ارزيابي کنيد.
9- منظور از افراد ناتوان، افراد نابينا، کم بينا، ناشنوا و ... است. آيا اين رسانه برای اين افراد هيچ امکانات اختصاصی برای بهره گيری ارايه کرده است؟
توليد مولتي مديا
1- دفترچه راهنما را دريافت نماييد. در اين صورت نمره 5 و در غير اين صورت نمره 1 اختصاص دهيد.
2- به نظر گردآورندگان، ارزيابي اين سئوال نياز به گرافيست دارد. به نظر شما بسته بندي مناسب است؟
3- مکان هايي که اين رسانه در آنجا توزيع مي شود، کجا هستند؟ آيا کافي مي باشند؟
4- قيمت رسانه را بسنجيد. آيا به نسبت امکانات و قابليت هايش گران است؟
5- قيمت رسانه را بسنجيد. آيا به نسبت توانايي مخاطب گران است؟
ارزيابي/ ارزشيابي مولتي مديا
1- تنها در صورتي به سئوالات بعدي برويد که مستنداتي دال بر ارزيابي وجود داشته باشد.
2- آيا در مستندات ارزيابي، ذکري از سنجش ارزيابي از نظر دسترسي به اهداف به ميان آمده است؟
3- آيا در مستندات ارزيابي، ذکري از سنجش تاثير رسانه بر مخاطبين به ميان آمده است؟
4- آيا در مستندات ارزيابي، ذکري از سنجش نواقص رسانه به ميان آمده است؟