مکمل های غذایی ضرورت یا تهدید؟
مکمل های غذایی ضرورت یا تهدید؟
تبليغات گسترده شركت هاي توليد كننده انواع مكمل هاي غذايي و تصور اينكه اين مواد مغذي به اندازه كافي در منابع غذايي وجود ندارد باعث مصرف بي رويه اين گونه مكمل شده كه گاها مصرف توام و با دوز بالا علاوه بر پرداخت هزينه هاي گزاف ،عوارض ناگواري را براي بعضي مصرف كنندگان بجا مي گذارد.
ريزمغذي ها مواد مغذي هستند كه گرچه به مقدار كم مورد نيازند ولي براي اعمال حياتي بدن بسيار ضروري مي باشند.مشخص شده كه حتي كمبودخفيف تا متوسط (بدون علائم باليني)حداقل يك سوم جمعيت جهان را متاثر ساخته كه به نيروي كار و توان ذهني ملت ها لطمه مي زند .مواد مغذي مورد نياز براي بدن براساس سن ،جنس ،اندازه بدن ،فعاليت شخص وشرايط خاص سلامت يابيماري متفاوت است. اگر چه رعايت تنوع وتعادل درانتخاب مواد غذايي منجر به يك رژيم غذايي مطلوب مي شود ولي به دلايل شرايط اقليمي خاص يا بعضي از عادات غذايي ممكن است گروهي از جمعيت يا همه افراد يك منطقه مبتلا به كمبود ماده مغذي وعوارض آن شوند،كه در حال حاضر در كشور ما برنامه هاي گستردهاي همچون غني سازي آرد با آهن واسيد فوليك ،غني سازي نمك با يدو... انجام مي شود و در صورت افزايش نياز به بعضي از ريزمغذي ها در دوره هاي خاص مانند بارداري ،كودكي ،بلوغ وشيردهي و سالمندي مصرف مكمل ها ي غذايي با توصيه پزشك صورت مي گيرد.
تبليغات گسترده شركت هاي توليد كننده انواع مكمل هاي غذايي مانند انواع مولتي ويتامين ها ،مينرال ها ،اسيد هاي آمينه وتصور اينكه اين مواد مغذي به اندازه كافي در منابع غذايي وجود ندارد باعث مصرف بي رويه اين گونه مكمل شده كه گاها مصرف توام و با دوز بالا علاوه بر پرداخت هزينه هاي گزاف ،عوارض ناگواري را براي بعضي مصرف كنندگان بجا مي گذارد. در صورت استفاده از مواد غذايي زير نيازي به دريافت مكمل غذايي وجود ندارد.
جدول مواد غذایی ، منابع غذایی و نقش آنها در بدن
|
مواد مغذی |
منابع غذایی
|
نقش آن در بدن |
|
ویتامین A |
جگر،قلوه،زرده‌تخم‌مرغ،اسفناج،هویج،جعفری،طالبي،باميه،گوجه‌فرنگي،زردآلو،هلو |
افزایش‌قدرت‌دیدچشم رشدونموطبیعی‌بافت‌استخوان‌ودندان رشد و نمو و حفاظت از پوست |
|
ویتامین D |
زرده تخم‌مرغ، جگر، ماهی |
رشدونمووحفظ‌بافت‌طبیعی‌استخوان‌ودندان تنظیم سوخت‌و سازکلسیم و فسفردر بدن |
|
ویتامین E |
انواع‌روغن‌های‌گیاهی،زرده‌تخم‌مرغ،شیر،انواع‌مغزها،سبزیجات‌بابرگ‌سبزتیره، بادام زميني |
حفظ سلامت پوست پیشگیری‌از همولیز گلبول‌های قرمز خون پیشگیری‌ازاکسیداسیون‌اسیدهای‌چرب‌وویتامینA به تاخیرانداختن پیری سلول‌ها |
|
ویتامین K |
جگر،انواع‌روغن‌های‌گیاهی‌خصوصا"،روغن‌دانه‌سویا،سبوس‌وجوانه‌گندم،اسفناج،گل‌کلم‌وگوجه‌فرنگی
|
نقش‌اساسی‌درانعقادخون |
|
ویتامین1B (تیامین) |
گوشت،جگر،دل،قلوه،زرده‌تخم‌مرغ،غلات،حبوبات،سبوس‌وآردگندم،سیب‌زمینی |
رشدطبیعی‌بدن حفظ‌سلامت‌سیستم‌عصبی حفظ‌اشتهادرحدطبیعی |
|
ویتامین 2B (ريبوفلاوين) |
جگر،دل‌قلوه،امعاءواحشاء،تخم‌مرغ،شیروفرآورده‌‌های‌آن،سبزی‌هاي‌برگ‌سبز |
سوخت‌وسازکربوهیدرات،چربی‌وپروتئین شرکت‌درفعالیت‌آنزیمی‌بدن‌ورساندن‌اکسیژن‌به بافت‌ها |
|
ویتامین3B (نیاسین) |
جگر،گوشت‌قرمز،ماهی،مرغ،تخم‌مرغ، شیر،حبوبات، بادام‌زمینی |
شرکت‌درسوخت‌وسازکربوهیدرات‌ها،چربی‌هاو پروتئین‌ها حفظ سلامت دستگاه عصبی‌وکار مغز |
|
ویتامین 6B |
انواع‌گوشت،جگر،شیر،تخم‌مرغ،حبوبات‌و غلات،موز
|
خون‌سازی رشدونموطبیعی‌بدن سوخت‌وسازموادغذایی‌در بدن |
|
اسیدفولیک |
جگر،تخم‌مرغ،ماهی،گندم،نخود،لوبیا،عدس،سبزی‌های‌برگ سبز،اسفناج |
خون‌سازی شرکت در تشکیل اسیدهای نوکلئیک |
|
ویتامین12B |
گوشت‌قرمز،ماهی،دل‌وقلوه، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات |
خون‌سازی دخالت‌درتشکیل‌اسیدهای‌نوکلئیک نقش‌دررشدونمو‌طبیعی‌بدن متابولیسم اسیدفولیک |
|
ویتامین C |
انواع‌مرکبات،گوجه‌فرنگی،فلفل‌سبز،برگ‌گل‌کلم،سیب‌زمینی،طالبی،خربزه،توت‌فرنگی،اسفناج‌وکاهو،كلم بروكلي،جگر |
التیام‌زخم‌هاوبهبودحساسیت‌ها افزایش‌جذب‌آهن‌غذا حفظ‌سلامت‌لثه‌ها حفظ‌وتشکیل‌کلاژن‌در بافت‌ها |
|
کلسیم |
شیر و لبنیات |
تشکیل‌وحفظ بافت‌طبیعی‌استخوان‌هاودندان‌ها انعقادطبیعی‌خون عملکردطبیعی‌قلب‌وعضلات بدن پیشگیری‌از پوکی‌استخوان‌درمیانسالی |
|
آهن |
زرده‌تخم‌مرغ،گوشت،ماهی،جگر،حبوبات،سبزی‌های‌برگ‌سبزتیره‌مثل‌جعفری،گشنیز و... |
خون‌سازی شرکت‌درساختمان بعضی‌ازآنزیم‌ها |
|
روی |
جگر،شیر،حبوبات،گندم،گوشتها،غلات،شير |
بهبودوالتیام‌زخم‌ها شرکت در ساختمان انسولین‌وبعضی‌ازآنزیم‌ها رشد‌ونمو طبیعی بدن شرکت درسوخت‌وساز اسیدهای‌نوکلئیک |
|
يد |
غذاهاي‌دريايي(ماهي و ميگو)، نمكهاي‌تصفيه‌شده‌يددار |
دخالت‌درسنتزهورمون‌تيروكسين‌درغده‌تيروئيد رشدونموطبيعي بدن سوخت و ساز مواد در بدن |
عوارض مصرف نا آگاهانه وخودسرانه مكمل هاي غذايي
1-حس سوزن سوزن شدن لب ها،زبان پوست كه مي تواند از چند دقيقه تا چند ساعت ادامه يابد وخود به خود برطرف شود.
2-احساس ناراحتي معده،كه اغلب ناشي از خود مكمل است و گاهي هم به خاطر زمان نا مناسب مصرف و يا همزماني مصرف با داروي ديگر است. ممكن است اين حالت وقتي ايجاد شود كه مكمل را با غذاي خاصي مي خورند.
3-احساس خارش پوست كه عارضه ملايمي است و اغلب بعد از مدت كوتاهي برطرف مي شود.
4-سردرد كه اغلب بعد از خوردن مكمل ها عارض مي شود.5-لكه هاي قرمز روي پوست كه همراه باخارش يا درد است.
برخي عوارض جدي تر:
علائم آنافیلاکسی: این وضعیت وقتی رخ میدهد که مکمل تغذیه ای را برای اولین بار مصرف می کنید یا ندرتا بعد از مصرف طولانی مدت رخ میدهد.با بروز این علامت سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
علائم گیجی که نباید نادیده گرفته شود.ممکن است این حالت بخاطر دوز بالای مکمل یا زمان نامناسب مصرف یا وجود بیماری زمینه ای باشد. علائم شدید یا حتی مرگبار مانند فلج،حمله قلبی و نارسایی کلیه،گرچه نادر است ولی در بعضی افراد ممکن است رخ دهد. از میان ویتامین ها، علائم مسمومیت بیشتر در اثر مصرف دوزهای بالای ویتامینهای محلول در چربی رخ میدهد.زیرا این ویتامینها خودشان در بدن ذخیره می شوند. چهار ویتامین محلول در چربی عبارتند از :ویتامین هايA,E,D,kلازم است در افراد آسیب پذیر مانند زنان باردار و شیرده،کودکان و سالمندان مصرف مکملهای غذایی با احتیاط بیشتری همراه باشد.