به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشتی : دکتر انفرادی پزشک هماهنگ کننده سل می فرمایند 

سل در لیست 10 علت اول مرگ و میر در جهان قرار دارد و هیچ فرد مسلولی نباید از خدمات تشخیصی و درمانی رایگان سل محروم بماند 

وی افزود بیماری سل یک عامل بیماری میکروبی است که بیش از 130 سال قبل توسط دانشمندی به نام رابرت کخ کشف شد و همین کشف مهم باعث ساخت داروهای موثر برای این بیماری کشنده گردید . 

بطوریکه اصول درمان این بیماری از حدود 60 سال قبل مشخص شده بیش از 30سال است که رژیم درمانی کاملا موثری برای آن در جهان معرفی و مورد استفاده قرار گرفته است . 

وی در پاسخ به این سوال که از چه راههای این بیماری منتقل می گردد ؟ فرمودند : 

میکروب ایجاد کننده این بیماری از طریق تنفس از فرد مبتلا به سل به فرد سالمی که در تماس با او قرار گرفته منتقل می شود . البته تمام افرادی که میکروب وارد بدنشان شده بیمار نمی شوند و میکروب ممکن است در بدن فرد بدون آنکه بیماری را ایجاد کند توسط سیستم دفاعی زندانی و مهار می شود . اما چنانچه سیستم دفاعی بدن فرد، در آن زمان و یا بعد ها به دلایلی مانند ابتلا به ویروس ایدز ، سوء تغذیه، اعتیاد، دیابت، ابتلا به سرطان و انجام شیمی درمانی، نارسایی مزمن کلیه، و درمان طولانی مدت با کورتون و داروهای ضد رد پیوند و درمان بیماریهای روماتیسمی و کهولت سن و استرس شدید ضعیف شود میکروب سل دوباره فعال شده و فرد را مبتلا به بیماری می کند . بیماری سل می تواند هر عضوی از بدن را دچار کند ولی از همه بیشتر ریه ها را مبتلا می سازد، این بیماری چنانچه ریه ها را درگیر کند "سل ریوی" و در صورت مبتلا کردن سایر اعضاء بدن "سل خارج ریوی" نامیده می شود. البته به مواردی از سل های ریوی که تعداد میکروب در خلط بیمار آنقدر زیاد است که در آزمایش خلط می توان آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد آنها اصطلاحأ "سل ریوی اسمیر خلط مثبت" گفته می شود . که این موارد سرایت پذیری بیشتری برای اطرافیان دارند .

انفرادی در مورد تعداد مبتلایان به این بیماری در دنیا می گوید : 

 در حال حاضر تقریبأ یک سوم جمعیت جهان (حدود 2 میلیارد نفر) به میکروب سل آلوده و لذا در خطر ابتلا به بیماری قرار دارند  و در سال 2017حدود10میلیون چهارصدهزارنفر به بیماری سل فعال مبتلا شده(8/5میلیون مرد،2/3میلیون زن و1میلیون کودک) و حدود 6/1 میلیون نفر آنها در اثر این بیماری جان سپردند (هر 18ثانیه یک مرگ)

این در حالی است که تمامی مرگ های ناشی از سل قابل پیشگیری هستند . بیماری سل کشنده ترین بیماری عفونی در بین زنان جهان در سنین باروری است.

کنترل بیماری سل به دلیل انتقال ازطریق تنفس حتی بیش از ایدز نیازمند توجه و برنامه ریزی است.

وی گفت در چه مواردی باید به وجود بیماری سل شک کرد : 

شایع ترین علامت ابتلا به سل ریوی سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر که معمولأ همراه خلط می باشد و ممکن است با سایر علایم تنفس نظیر تنگی نفس، درد قفسه سینه یا پشت و خلط خونی ، و یا علائم عمومی نظیر تب، کاهش اشتها، کاهش وزن ، بی حالی، تعریق شبانه ، خستگی زودرس، ضعف عمومی در بیمار مبتلا دیده شود .

  علایم سل خارج ریوی بستگی به عضو مبتلا دارد :

• درد قفسه سینه و تنگی نفس در سل پلور (پرده نازک  دور ریه ها )
• بزرگ شدن و احیانأ خروج چرک از گره های لنفاوی بدن
• درد و تورم در سل مفصلی و تغییر شکل در سل استخوان ها (مانند زاویه دار شدن ستون فقرات و اختلال حرکتی در اندام ها )
• سردرد ، تب و سفتی گردن در مننژیت سلی
• اختلال ادراری و پیدایش خون در ادرار در سل دستگاه ادراری 
•  نازایی در سل اعضای تناسلی

• وجود سابقه تماس فرد (به ویژه کودکان و بالغین جوان) با بیمار مسلول خلط مثبت، شک به سل را بیشتر تقویت می کند .

وی فرمود راههای تشخیص بیماری سل بدین شرح می باشد 

1. با گرفتن شرح حال وبررسی علائم بیماری و بخصوص سابقه تماس فرد با بیماران مبتلا به سل یا زندگی در محل های پر ازدحام
2. معاینه بالینی و انجام آزمایش خلط در 3 نوبت
3.  انجام رادیوگرافی قفسه سینه ، سیتی اسکن و سایر آزمایشات امکان پذیر خواهد بود .

*آزمایش خلط که بصورت رایگان در آزمایشگاههای مراکز بهداشت کلیه شهرستانهای کشور انجام می گیرد نقش مهمی در تشخیص زود هنگام بیماری و پیشگیری از تشدید بیماری در فرد مسلول ،مرگ زودرس  وانتشار بیماری در جامعه شده واز طرفی مانع سرگردانی بیمار در مراکز درمانی و صرف هزینه های هنگفت تشخیصی میگردد .

  لذا افراد مشکوک به بیماری سل ریوی باید در 3 نوبت تحت آموزش کارکنان بهداشتی بعد از دو تنفس عمیق و سرفه شدید 3 تا 5 سی سی از خلط خود را در قوطی های مخصوص تحویل کارکنان بهداشتی دهند . (نکته مهم اینکه فرد نباید ترشحات پشت حلق را به عنوان نمونه خلط در ظرف بریزد چرا که ترشحات ریه در تشخیص مهم بوده وترشحات پشت حلق فاقد ارزش تشخیصی است.)

دکتر انفرادی گفت برای درمان بیماری سل :

بعد از تشخیص بیماری سل درمان باید هر چه سریعتر آغاز گردد .  خوشبختانه داروهای بیماری سل رایگان بوده واز طریق مراکز درمانی جامع سلامت در تمام نقاط کشوردر مدت درمان در اختیار بیمار قرار می گیرد .

درمان بیماری سل با مصرف چند داروی همزمان امکان پذیر است. لذا مصرف یک یا دو نوع دارو اثربخشی خوبی نداشته و باعث ایجاد مقاومت در باکتری سل شده و عدم پاسخ به درمان و تشدید بیماری می گردد.

در بیشتر موارد بیمای سل دوره درمان 6 ماهه می باشد بطوریکه در 2 ماه اول که مرحله حمله ای نامیده می شود درمان با 4 دارو و 4 ماه بعدی 2 دارو مصرف می شود (که ترجیحأ صبح ناشتا مصرف می شود)

عدم مصرف دارو به  مقدار تجویز شده و  زمان مناسب باعث شکست درمان و ایجاد میکروب های سل مقاوم شده که به درمان های معمول پاسخ نداده و بیمارمی بایست در بیمارستان بستری شده  دوره درمان طولانی تری با داروهای دیگری دریافت نماید.

وی در مورد مسری بودن بیماری سل در حین درمان گفت 

 در بیماران مبتلا به سل ریوی خلط مثبت ، احتمال سرایت بیماری بعد از 2 هفته از مصرف صحیح داروها بسیار کم و قابل چشم پوشی خواهد بود . لذا این بیماران فقط در طول 4-2 هفته اول درمان باید در اتاقی جداگانه با نورگیری مناسب وتهویه کافی به سر برده و در طول این مدت بینی و دهان خود را به طور مداوم با استفاده از ماسک بپوشانند .

البسه و ظروف غذای فرد بیمار نقشی در انتقال میکروب سل ندارند . لذا نیازی به جداسازی آنها نبوده و آنها را می توان به طور معمول نظافت و شستشو کرد . تنها توصیه می  شود از تکاندن البسه و ملحفه بیمار قبل از شستشو خودداری شود .

 کودکان نسبت به عفونت سل از سایرین حساس تر هستند لذا توصیه می شود از نزدیک شدن بیمار مبتلا به سل ریوی به آنها و یا ورود اطفال به داخل اتاق بیمار در طول سرایت پذیری جلوگیری شود . 

 با توجه به گسترش ویروس ایدز در دنیا، بیماری سل که در طی سالهای قبل با درمان های مناسب رو به کاهش می رفت دوباره شیوع پیدا کرده است لذا با توجه به اثر این دو بیماری در تشدید یکدیگر در تمام بیماران مبتلا به ویروس ایدز تست پوستی توبرکولین جهت تشخیص بیماری سل باید انجام شده و در تمام بیماران مبتلا به سل ، تست سریع ایدز باید انجام شود تا در صورت آلودگی بیمار به 2 میکروب هر دو بیماری باید درمان گردند. یکی ازمهمترین واصلی ترین علت مرگ بیماران مبتلا به ایدز  در کشور مابیماری سل می باشد.