گذر اپيدميولوژيك بيماريها به سبب افزايش ميانه سني جمعيت (سالمندی جامعه)، تغيير الگوي مصرف ، شيوع رفتارهاي خطر زا و رشد سريع شهر نشيني ، كوچك شدن جوامع ، جهاني شدن عوامل خطر زا و انتقال سريع اين عوامل به جوامع سراسر دنيا اتفاق افتاده است. كشور هاي در حال توسعه زيان ديده گان عمده بيماريهاي غير واگير هستند درحالي كه هنوز بيماريهاي غير واگير گريبانگير آنهاست و نظام بهداشتي اين كشور ها براي مراقبت حاد (بیماری های واگیر) طراحي شده است، بايد همزمان با بيماريهاي مزمن كه نياز به مراقبت طولاني دارد نيز مبارزه كنند و مي توان گفت اين كشورها بار هر دو نوع بيماري را بدوش مي كشند( Double Burden). بيماريهاي مزمن هزينه هاي سرسام آور مستقيم و غير مستقيم را بر سيستم بهداشت تحميل مي كنند .                  

مصرف بيش از اندازه غذا يا مصرف نامناسب غذا به چاقي كه زمينه افزايش CVD، فشارخون بالا، انواع سرطان‌ها، ديابت و .... است منجر مي‌شود.

دخانيات و الكل امروز به ياري ديگر اهريمنان سلامت مانند غذاهاي چرب و شيرين و شور، فشارخون بالا، كم تحركي، اختلال چربي خون به مقابله با اهوراي سلامت آمده‌اند و هر روز بر تعداد بيماران قلبي، سكته‌هاي مغزي و سرطان‌ها مي‌افزايند.

با توجه به رواج جهاني عوامل خطر بيماريهاي غير واگير كشور ايران نيز ازاين همه گيري مستثني نبوده است .

دیابت ملیتوس  یکی از شایعترین بیماری های غیر واگیر درجهان است. این بیماری چهارمین یا پنجمین علت مرگ در اکثر کشورهای با درآمد بالا( توسعه یافته ) است. در کشورهایی که ازنظر اقتصادی در حال توسعه هستند شواهد علمی مبنی بر اپیدمی این بیماری وجود دارد. علاوه بر دیابت، اختلال تحمل گلوکز (  IGT) نیز یکی از معضلات بزرگ در زمینه سلامت است.  مبتلایان به اختلال تحمل گلوکز بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی هستند.

تعداد مبتلایان به دیابت  درسال 2013 برابر با 382 میلیون نفر (معادل 8.2% بالغین) بود. این تعداد تا سال 2030 به بیش از نیم میلیارد نفر خواهد رسید. درحالیکه تعداد مبتلایان به دیابت نوع 2 در همه کشورهای جهان در حال افرایش است، 80% بیماران درکشورهای با در آمد کم و متوسط زندگی می کنند. بخش اعظم مبتلایان به دیابت در سنین 40تا 59 سال هستند. حدود دویست میلیون نفر از مبتلایان به دیابت از بیماری خود بی خبرند. دیابت عامل 6/4 میلیون مرگ در سال 2011 بوده است. 47% مرگهای جهان که در سنین زیر 60 سال اتفاق می افتد ناشی از دیابت است.

هزینه های بهداشتی درمانی ناشی از دیابت در سال 2013 حداقل 768 میلیارد دلار بود.

 سالانه 78000 کودک در جهان مبتلا به دیابت نوع 1 می شوند.

بر اساس مطالعات مختلف در حال حاضر حدود 4.5 تا  5 ميليون نفر در كشورمان مبتلا به ديابت هستند كه نيمي از انها از بيماري خود بي اطلاعند. اگرچه سازمان بهداشت جهاني پيش بيني كرده تا سال 2030 تعداد مبتلايان به ديابت در ايران به 6.5 ميليون نفر افزايش يابد اما با توجه به تغيير برآوردهاي سالهاي اخير اين سازمان ، انتظار ميرود تعداد  بيماران ديابتي در كشورمان تا دو دهه ديگر بيشتر از رقم فوق باشد.

سود اقتصادي ناشی از مداخلات پیش‌گیرانه در ارتباط با دیابت

مطالعات نشان داده اند که مداخلات روش زندگی (Life Style) مي‌تواند بروز دیابت را حداقل 11 سال به‌تاخیر بیاندازد و حتی در20% موارد بروز آن را منتفی كند. مداخلات موثر در روش زندگی شامل کاهش وزن) حداقل تا 7% ) از وزن اولیه فرد با استفاده از رژیم غذایی سالم) کم چربی و کم کالري) و فعالیت بدنی با شدت متوسط (حداقل 150 دقیقه در هفته) مي باشند.

تخمین هزینه هاي مداخلات پیش‌گیرانه، بستگی به منطقه و شرایط ارايه خدمت و قیمت تمام شده خدمت داشته و در هر کشور متفاوت است.

مطالعات نشان داده است که غربالگري براي دیابت نوع 2 در مقایسه با دیگر غربالگري‌ها هزینه‌اثربخش تر بوده بخصوص اگر در مبتلایان به فشارخون (در هر سنی) و یا در افراد 75-55 سال انجام شود.

غربالگري فرصت‌طلبانه (Opportunistic Screening) غربالگري بیماري در حین ویزیت‌هاي روتین، بمراتب هزینه اثربخش‌تر از غربالگري همگانی و جمعیتی است. اما غربالگري هدفمند در افرادي که يك يا چند عامل خطر دارند (Targated Screening) از همه اثر‌بخش‌تر گزارش شده است.

اهمیت غربالگري بيماري دیابت نوع 2  از منظرWHO  و IDF

•       ممکن است در مدتی طولانی بدون علامت باشد.
•       نیمی از بیماران از بیماري خود بی‌خبرند.
•       بسیاري از بیماران در زمان تشخیص، عوارض میکروواسکولار بروز کرده است.
•       دیابت در کل جهان در حال افزایش شدید است.
•       مطلوب قند‌خون، فشار خون بالا، و دیس‌لیپیدمی در کنترل بیماري دیابت نوع 2 نقش مهمی ایفا مي‌کنند.
•       فشارخون بالا و دیس‌لیپیدمی در بیماران دیابتي از بروز بیماري قلبی و عروقی پیشگیري مي‌کند.

لذا WHO وIDF  غربالگري، بیماریابی و مراقبت بیماران و هم‌چنین درمان بیماری‌هاي همراه بخصوص فشارخون بالا و دیس‌لیپیدمی در افراد با عامل خطر high risk توصيه مي‌كند.

عوارض دیابت

عوارض ناشی از دیابت علت اصلی ناتوانی و افت کیفیت زندگی و مرگ می باشند.  دیابت اغلب دستگاههای  بدن را گرفتار می نماید.

مرگ ومیر ناشی از دیابت

دیابت و عوارض آن در اغلب کشورها یکی از علل اصلی مرگ زود هنگام است. نیمی (50%) از مرگهای زود هنگام (قبل از 60 سالگی) در منطقه مدیترانه شرقی ناشی از دیابت است.

عوارض قلبی – عروقی یکی از علل اصلی مرگ در مبتلایان به دیابت است و در برخی ازکشورها مسئول بیش از 50% مرگ ها می باشد.

درسال 2011 تقریبا 6/4 میلیون نفر از افراد 20 تا 79 ساله بعلت دیابت جان خود را از دست دادند  (معادل 2/8% ازکل مرگ های جهان در این گروه سنی). مرگ و میر ناشی از دیابت در سال 2011 معادل با مجموع مرگ های ناشی از بیماری های مهم واگیر از جمله ایدز، مالاریا و سل بوده است.

 

برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید:

WDD