1. مقدمه :

مطابق اساسنامه سازمان بهداشت جهانی برخورداری از بالاترین حد استانداردهای منطقی و قابل حصول سلامت، بدون در نظر گرفتن نژاد ، مذهب، عقاید و سیاسی اجتماعی حق مسلم هر انسانی است. نوع برخورد هر فرد با سلامتش تا حد زیادی به میزان سواد بهداشتی وی بستگی دارد و افزایش سواد بهداشتی اقشار مختلف مردم نیازمند توسعه علمی و منطقی آموزش سلامت در کشور است .

نظر به پیشرفتهای دهه های اخیر در زمینه تعریف مفهوم ارتقاء سلامت دیدگاه جدیدی را در رابطه با نقش آموزش سلامت به عنوان بخش مرکزی و اساسی جنبشهای نوین سلامت عمومی به وجود آورده است . در نظریه نوین سلامت عمومی تأثیر محیط (اجتماعی ، اقتصادی و انسانی) بر سلامت مورد توجه قرار گرفته است .

طبق منشور اوتاوا ارتقاء سلامت شامل ایجاد سیاست های حمایتی سلامت، ایجاد محیط های حامی سلامت حفاظت شده ، توجه اقدام جامعه و توسعه مهارتهای فردی می باشد . سلامت تنها به موقعیت اقتصادی و اجتماعی افراد وابسته نیست، سلامت و هر آنچه مرتبط با آن است بازتابی از وضعیت فعلی و جمعیتی خاص گروهی از مردم ، انعکاسی از موقعیت افراد و جوامع در بستر اجتماعی مربوط به روش نگاه به آنها توسط دولت و همچنین انعکاس از وجود یا فقدان بستری صحیح برای سلامت است . ارتقاء سلامت بدین معنی است که مردم بدانند چگونه سلامتشان را حفظ نمایند و بتوانند تحت هر شرایطی شیوه های زندگی سالم را رعایت کنند .

توجیه مدیران و شرکاء و ذینفعان سلامت و همراه نمودن آنان با برنامه های آموزش سلامت یکی از وظایف اصلی کارشناسان آموزش سلامت می باشد. پایش و ارزشیابی برنامه های اجرا شده، تحقیق های کاربردی در خصوص سلامت جامعه و تجهیز مانند وبلاگ و سایتهای معتبر مرتبط با سلامت و ... بدلیل ناهمگون بودن افراد جامعه کنونی می تواند در ارتقاء و افزایش مهارتهای سلامتی در افراد جامعه موثر واقع شود .

1. بررسی وضعیت موجود و تحلیل آن :

الف- اطلاعات جمعیت و دموگرافیک

استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد واقع در شمال شرق کشور با وسعت 28100 کیلومتر مربع دارای 7 شهرستان می باشد . این استان از غرب به استان گلستان و از شرق به استان خراسان رضوی و از شمال به ترکمنستان محدود می شود . این استان دارای آب و هوای معتدل در منطقه کوهستانی قرار دارد و همچنین خط مرزی مشترک با ترکمنستان دارد . این استان دارای قبایل ترک، کرد، ترکمن، بلوچ و تات می باشد .

کل جمعیت استان در سال  1393 

747305نفر می باشد .

مرکز بهداشت استان شامل یک سالن آموزش که این سالن شامل دیتا، پروژکتور، اورهد، وایت برد، دوربین فیلمبرداری و عکاسی و ... می باشد و ظرفیت این سالن حدود 30 نفر می باشد . شهرستانهای تحت پوشش همه به غیر از راز و جرگلان دارای سالن آموزش می باشند . بیش از 80 درصد از کل مراکز استان دارای تلویزیون LCD و پلاسما هستند و همچنین این مراکز دارای فلش مموری و فیلم های آموزشی و مطالب آموزشی می باشند . و مراکز بهداشت شهرستانها مجهز به سیستم بلوتوث می باشد .

 از لحاظ نیروی انسانی در مرکز بهداشت استان 3 نفر و در شهرستانهای تحت پوشش حداقل یک نفر کارشناس در واحد آموزش سلامت مشغول بکار می باشند .

نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدید ها :

نقاط قوت :

1. حمایت ریاست محترم دانشگاه و معاونت محترم بهداشتی از برنامه های آموزش سلامت
2. وجود کارشناسان آموزش سلامت علاقمند و فعال در سطح استان و شهرستانها
3.  وجود سیستم ها و پکیج های همکاران سایر گروهها در زمینه تعامل با گروه آموزش و ارتقاء سلامت در برنامه
4. وجود بستر مناسب جهت انجام بررسی های ارزیابی سریع طرح های HSR و سایر پژوهش ها در معاونت بهداشتی
5.  وجود کارشناسان خبره و علاقمند جهت طراحی رسانه های آموزشی بخصوص پوسترها و بنرها و ... در معاونت بهداشتی
6. فعال بودن کمیته های HSR و کمیته ارزیابی رسانه های معاونت در شهرستانها
7. تولید و ارزشیابی رسانه های آموزشی مناسب
8. پایش و ارزشیابی برنامه عملیاتی در سطح استان و شهرستانها

نقاط ضعف :

1. قدیمی بودن تجهیزات آموزشی
2. تخصیص اعتبارات ناچیز و ناکافی از سوی دفتر آموزش و ارتقاء سلامت به دانشگاهها
3. نامناسب بودن برخی از فضاهای آموزشی موجود در شهرستانهای استان و خود معاونت

فرصت ها :

1. قرار گرفتن استان در مسیر جاده آسیایی
2. همکاری مناسب مردم استان در اجرای طرح های آموزشی
3. وجود همکاری مناسب صدا و سیما در برنامه های سلامت
4. همکاری مناسب برخی از سازمانها در برنامه های مشترک سلامت

تهدید ها :

1. صعب العبور بودن، کوهستانی بودن برخی از مناطق
2. وجود قومیت ها، طوایف متنوع در سطح استان
3. وجود رفتارهای پرخطر در تعدادی از نوجوانان و جوانان استان

راههای شناسایی مشکلات :

1. آمارها و شاخص های موجود
2. مصاحبه با افراد کلیدی ، معتمدین و متخصصین مربوطه
3. انجام پژوهش های کاربردی از قبیل سنجش وضعیت سواد سلامت در شهرستانهای بجنورد و شیروان و بررسی  رفتارهای خود مراقبتی
4. مشاهده و بازدیدهای چک لیست های مربوطه
5. بارش افکار کارشناسان آموزش سلامت

شاخص های بهداشتی گروه آموزش و ارتقاء سلامت :

1. تعداد رسانه های  تولید شده توسط کارشناسان آموزش سلامت و سایر کارشناسان استان در سال 1393 به تعداد 115
2.  تعداد طرح های HSR اجرا شده توسط کارشناسان آموزش سلامت در طی سال 1393 به تعداد 2
3. درصد سازمانهای فعال درگیر برنامه های سلامت  25 درصد
4. تعداد مراکز استفاده کننده از سیستم تلویزیون LCD و مطالب آموزشی سلامت :  52 مرکز
5. تعداد شهرستانهای استفاده کننده از سیستم بلوتوث : 6 شهرستان
6. برنامه های تولید و پخش شده در حوزه صدا و سیما :  120 برنامه
7. درصد رسانه های بررسی شده در کمیته رسانه ها  80 درصد

ارزشیابی برنامه عملیاتی سال قبل

1. از مجموع 14 فعالیت مداخله ای پیش بینی شده در برنامه عملیاتی 13 فعالیت مداخله ای انجام و 1 فعالیت مداخله ای انجام نگردیده است که مجموعأ 92 درصد از فعالیتهای مداخله ای انجام و 18 درصد انجام نگردیده است .

که دلیل عدم انجام برگزاری کارگاه مقاله نویسی جهت اعضای HSR این بود که با توجه به این در شهرستانهای تحت پوشش کارگاه پروپوزال جهت شورای HSR برگزار گردیده ،  باید فرصتی داده می شد تا همکاران پروپوزال ها را تهیه و کاملا در زمینه پروپوزال نویسی فعال شوند و سپس کارگاه مقاله نویسی برگزار گردد که انشاالله در سال آینده برگزار خواهد شد .

میزان دستیابی به اهداف :

1. *در هدف اختصاصی اول از 42 درصد به 6/62 درصد رسیده ایم که پیش بینی 60 درصد بوده است . بنابراین به هدف مورد نظر رسیده ایم.
2. *در هدف اختصاصی دوم از 32 درصد به 65 درصد رسیده ایم که  پیش بینی 60 درصد بوده است . بنابراین به هدف مورد نظر رسیده ایم .
3.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                *در هدف اختصاصی پنجم تعداد رسانه های تولید شده 115 مورد در سال 93 بوده که ما به هدف مورد نظر رسیده ایم .
4. *در هدف اختصاصی ششم 7 طرح HSR توسط همکاران اجرا گردیده که پیش بینی 8 طرح بوده و به 90% از هدف فوق رسیده ایم .
5. *در هدف اختصاصی هفتم به هدف مورد نظر رسیده و با بیش از 10 سازمان  مشارکت فعالانه داشته اند.
6. *در هدف اختصاصی ششم با 30 سازمان جلب مشارکت فعالانه داشته بنابراین به هدف مورد نظر رسیده ایم .
7. *در هدف اختصاصی نهم با کلیه گروههای معاونت مشارکت فعالانه داشته بنابراین به هدف مورد نظر رسیده ایم .

هدف کلی

ارتقای کمی و کیفی برنامه های آموزش و ارتقای سلامت در سطح استان

اهداف اختصاصی :

1. افزایش درصد جلب مشارکت های سازمانها در برنامه های سلامت بصورت فعالانه از 25 درصد به 35 درصد تا پایان سال 94
2. افزایش درصد رسانه های ثبت شده و ارزیابی شده در نرم افزار پایش رسانه ها از صفر به 70 درصد رسانه های تولید شده تا پایان سال 94
3. افزایش تعداد طرح های HSR اجرا شده در سطح استان از 7 به 9 طرح تا پایان سال  1394
4. افزایش تعداد سفیران سلامت تربیت شده در سطح استان از صفر به 500 نفر
5. افزایش میزان اطلاعات کارشناسان آموزش سلامت استان در زمینه عوامل تعیین کننده سلامت در زندگی سالم تا پایان سال 94 از 55درصد به 70درصد
6. افزایش میزان اطلاعات کارشناسان آموزش سلامت استان در زمینه مدیریت تعارض و فنون مذاکره به25درصد به 50درصد

جدول تفضیلی